12. ИРН АP 19574645 "Қазіргі қазақ айтысының типологиясы мен поэтикасы" (Тлеубердина Гульден Токатовна)

ҚР ҒЖБМ гранттық қаржыландырудың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалары бойынша ақпарат

1) 2023-2025 жылдарға арналған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар бойынша жас ғалымдарды гранттық қаржыландыру (іске асыру мерзімі 35 ай)

Жоба туралы қысқаша ақпарат

Жоба тақырыбы

ИРН АP 19574645 «Типология и поэтика современного казахского айтыса»

Жоба жетекшісі

Тлеубердина Гульден Токатовна, ф.ғ.к., қауымдастырылған профессор

Іске асыру мерзімдері

2023-2025 жж.

Қаржыландыру сомасы

41 053 000 теңге

Өзектілік

Зерттеу нәтижелері өскелең ұрпақ, студенттер, жастар үшін ерекше маңызды болады, өйткені қазіргі қазақстандық ақындардың айтыс туындылары жай мәдени құбылыс емес, қазақстандықтардың жаңа буынын қалыптастыру үшін қажетті тарихи-мәдени, адамгершілік және азаматтық-патриоттық бағдарларды қалыптастыратын құнды өнер туындылары. Өз Отанына, жеріне деген сүйіспеншілік, өткенге және бүгінге деген құрмет ұлттың табысты болашағының факторлары болып табылады.

Мақсат

Қазіргі айтыстың типологиясын, поэтикасын қарастыру, өмір фактілерін, поэтикалық ортаны, ақын-ипровизаторлар дәстүрлерінің сабақтастығын анықтау; қазақ поэзиясындағы өнер қайраткерлеріне тән қасиеттерді жүйелі жалпылау; жүйелі поэтикалық талдау кезінде шығармашылықта қолданылатын поэтикалық қасиеттерді, әдістер мен тәсілдерді анықтау; шығармалардың жанрлық, тақырыптық ерекшеліктерін, олар өскен ортаны талдау; шығармашылық мұраны поэтикалық талдау.

Жобаның күтілетін нәтижелері

2023 жылғы есепті кезеңде:

1. Айтыстың қазіргі заманғы мұрасын зерттеу әдістемесі негізделген және сипатталған. Тарихи және тақырыптық ерекшеліктер тұрғысынан айтыстың қазіргі заманғы өнері жүйеленді.
2. Айтыстың заманауи ақындары шығармашылығының көркемдік-эстетикалық кеңістігі мен жаңашылдығы қарастырылды. Қазақстанның мәдени дискурсындағы танымал суырып салма ақындардың алатын орны мен маңыздылығын талдау.
3. Есепті кезеңде 200-ге жуық теориялық-әдіснамалық жұмыстарға шолу жасалды.
4. Айтыстың қазіргі заманғы мұрасын зерттеу әдістемесі негізделген және сипатталған. Тарихи және тақырыптық ерекшеліктер тұрғысынан айтыстың қазіргі заманғы өнері жүйеленді.
5. ҚР ҒЖБМ ҒЖБССҚК ұсынған Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінің Хабаршысында "Қазіргі айтыстың мотивтері" (Б.Әлімжановтың айтыстары негізінде) атты мақала жарияланды, Көкшетау, 2023 жыл. – №2. – 61-70б.
6. Жоба аясында Тәуелсіздік кезеңінің қазіргі суырып салма ақындары Баянғали Әлімжанов, Құдайберли Мырзабеков, Арман Бердалин, Әбілқайыр Сыздықов, Жібек Шахмарданқызы, Қонысбай Әбіл, Әсия Беркенова, Айбек Қалиев, Жадыра Құтжанова, Ринат Зайытов, Айнұрдың Тұрсынбаева, Мэлс Қосымбаев, Мұхамеджан Тазабек, Серікжан Қажытай, Бекарыс Шойбеков, Әселхан Қалыбекова, Таушен Әбуов, Балғынбек Имашев, Аманжов Әлтаевтың бұрын жарияланбаған 100-ден астам шығармалары жазылды.
7. Қазіргі айтыстардың жинағы дайындалды.