11. ИРН AP13268752 Қазақстанның транслингвалдық орыс тілді әдебиетіндегі қазақ лингвомәдениетінің бейнелері (Темирова Жанна Германовна)

ҚР ҒЖБМ гранттық қаржыландырудың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалары бойынша ақпарат

1) 2022-2024 жылдарға арналған ғылыми және (немесе) ғылыми - техникалық жобалар бойынша жас ғалымдарды гранттық қаржыландыру (іске асыру мерзімі 32 ай)

Жоба туралы қысқаша ақпарат

Жоба тақырыбы

ИРН AP13268752 Қазақстанның транслингвалдық орыс тілді әдебиетіндегі қазақ лингвомәдениетінің бейнелері

Жоба жетекшісі

Темирова Жанна Германовна PhD, ассистент-профессор

Іске асыру мерзімдері

2022-2024 жж.

Қаржыландыру сомасы

18 868 951.96 теңге

Өзектілік

Зерттеудің өзектілігі қазақ әдебиетінің даму тарихында дәстүрлі түрде қазақ тілінде жасалатын ұлттық әдебиеттермен қатар, кем дегенде екі мәдениеттің – қазақ және орыс мәдениеттерінің тоғысында отандық авторлар құрған Қазақстанның орыс тілді әдебиетінің қабаты берік қалыптасқандығына байланысты, алайда Қазақстанның транслингвальды орыс тілді әдебиетіндегі қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін кешенді зерттеу бүгінгі күнге дейін әлі іске асырылған жоқ.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы Қазақстанның транслингвальды орыс тілді әдебиетіндегі қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін алғаш рет төрт аспектіде – когнитивті-прагматикалық, лингвомәдениеттану, психолингвистикалық және салыстырмалы түрде зерттеу жүргізілгендігінде.

Мақсат

Транслингвизм теориясы тұрғысынан Қазақстанның қазіргі транслингвальды орыс тілді әдебиеті өкілдерінің шығармашылығында бейнеленген қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін зерделеу

Жоба нәтижелері

– Қазақстанның транслингвальды орыс тілді әдебиетін зерттеудің теориялық-әдіснамалық тұжырымдамасы құрылды;

– Қазақстанның қазіргі транслингвальды орыс тілді әдебиетінде айтылатын қазақ лингвомәдениетінің бейнелері анықталды, олардың лексикалық өкілдіктері анықталды, олардың тұжырымдамалық мазмұны, ассоциативті өрісі және мәдени-құндылық мағыналары зерттелді;

– мәдениеттер диалогының үдерісін көрсететін орыс тілі құралдарымен жасалатын қазақстандық әдебиеттің транслингвалдық ерекшелігі анықталды, қазақ лингвомәдениеті бейнелерінің көмегімен транслингвалдық мәтіннің этномәдени бірегейлігін сақтау және жаңғырту тәсілдері айқындалды;

– Қазақстанның қазіргі заманғы транслингвалдық орыс тілді әдебиеті өкілдерінің шығармашылығында олардың шығармашылығының рулық ерекшелігін (проза/поэзия), сондай-ақ қазіргі қазақстандық қоғамның әртүрлі ұрпақтарына (аға буын – Олжас Сүлейменов пен Роллан Сейсенбаев және жас буын-Ербол Жұмағұл мен Илья Одегов)ескере отырып бейнеленген қазақ лингвомәдениетінің бейнелеріне салыстырмалы талдау жүргізілді;

– қазақ лингвомәдениеті бейнелерінің өкілдеріне ана тілінде сөйлейтіндердің ассоциативті реакцияларын куәландыратын психолингвистикалық эксперименттік деректер алынды және зерделенді, қазақ лингвомәдениеті бейнелерінің ассоциативті өрісі модельденді;

– қазақ лингвомәдениетінің негізгі бейнелері жүйесінің моделі ұсынылған, ол жеке трансмәдени шығармашылық тұлғаның этномәдени бірегейлігін және оның әлемнің жеке-авторлық бейнесін атап көрсетеді, сондай-ақ қазіргі қазақ әдебиетінің маңызды бөлігі ретінде Қазақстанның транслингвальды орыс тілді әдебиеті әлемінің көркем бейнесінің ерекшелігін айқындайды.

Ғылыми қызметтің негізгі нәтижелерін жариялау үшін ҚР ҒЖБМ Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған басылымдарда 3 (үш) мақала жарияланды.

1. Темирова Ж.Г., Жакупова А.Д. Илья Одеговтың транскультуризм контекстіндегі шағын прозасы // Академик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің Хабаршысы.

"Филология" сериясы. № 1(109)/2023. 65-73 б.

1. Темирова Ж.Г. Қазақ лингвомәдениетінің транслингвальды қазақ әдебиеті оқырмандарын қабылдаудағы бейнесі (еркін ассоциативті эксперимент нәтижелері бойынша) // Ш.Уәлиханов атындағы КУ Хабаршысы. Филологиялық серия.– Көкшетау, 2023. – № 3. – 121-130 б.
2. Темирова Ж.Г., Жакупова А.Д. Қазіргі қазақстан әдебиетіндегі транскультуралық құбылыс // Ш.Уәлиханов атындағы КУ Хабаршысы. Филологиялық серия.– Көкшетау, 2023. – № 4.

РИНЦ базасында индекстелген жобаның ғылыми бағыты бойынша ресейлік ғылыми басылымдарда 2 (екі) мақала жарияланды (Russian science index)

1. Темирова Ж.Г. Авторлық аударма транслингвальды көркем мәтінді құру тәсілі ретінде // Би -, поли -, транслингвизм және лингвистикалық білім. Bi-, Poly-, Translingualism and linguistic education: МАПРЯЛ аясында өткен VIII Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдарының жинағы (2022 жылғы 2-3 желтоқсан) / В.П. Синячкиннің жалпы ред. – Мәскеу: РУДН, 2022. – 300 с. 204-213б.
2. Темирова Ж.Г., Жакупова А.Д., Юрина Е.А. "Музыка" тұжырымдамасы билингв-жазушының транслингвальды орыс тілді шығармашылығындағы лингвомәдениеттің бейнесі ретінде / / Шетелдегі орыс тілі.– Мәскеу, 2023. – № 6. – 52-61б.