13. ИРН AP19679364 "Солтүстік Қазақстанның қара жер аймағында дәнді дақылдардың минералды қоректенуін оңтайландыру үшін өсімдіктердің жай-күйін бағалаудың интеграцияланған жерүсті және қашықтықтан әдістерін әзірлеу" (Хусаинова Разья Каирбековна)

ҚР ҒЖБМ гранттық қаржыландырудың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалары бойынша ақпарат

1) 2021-2023 жылдарға арналған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар бойынша жас ғалымдарды гранттық қаржыландыру (іске асыру мерзімі 36 ай)

Жоба туралы қысқаша ақпарат

Жобаның тақырыбы

ИРН AP19679364 "Солтүстік Қазақстанның қара жер аймағында дәнді дақылдардың минералды қоректенуін оңтайландыру үшін өсімдіктердің жай-күйін бағалаудың интеграцияланған жерүсті және қашықтықтан әдістерін әзірлеу"

Жобаның жетекшісі

Хусаинова Разья Каирбековна

Іске асыру мерзімдері

2023 -2025

Қаржыландыру сомасы

99 336 333 тенге

Өзектілік

Ауыл шаруашылығы өндірісінің өңірлік мониторингі жүйесінде ЖҚЗ деректері бойынша өсімдіктерді жерүсті диагностикалау әдістерін және олардың спектрлік реакциясын интеграциялау ауыл шаруашылығы дақылдары өсімдіктерінің, атап айтқанда, елдегі азық-түлік маңызы жоғары Солтүстік Қазақстанның дәнді дақылдарының жай-күйін жедел бағалаудың кешенді бейімделген әдісін әзірлеуге мүмкіндік береді.

Мақсат

Жерүсті мониторингі, қашықтықтан жерүсті зондтау және геоақпараттық жобалау деректері құралдарының көмегімен Солтүстік Қазақстанның дәнді дақылдарын қоректендіруді оңтайландырудың интеграцияланған әдістемесін әзірлеу.

Жобаның нәтижелері

2023 жылы: сынақ полигондарына агрохимиялық зерттеу жүргізілді, тамақтанудың негізгі элементтерімен қамтамасыз ету картограммасын әзірлеу. Жылжымалы азот пен фосфордың құрамы бойынша қамтамасыз етілуі төмен учаскелерде тәжірибелік учаске таңдалды және салынды - агрохимиялық тексеру жүргізілді, тыңайтқыштың дозалары есептелді; өсімдіктердің вегетациялық индекстері мен биофизикалық параметрлері негізінде өңірлік ерекшеліктерді ескере отырып, дәнді дақылдар өсімдіктерінің жай-күйінің маусымдық өзгергіштігіне талдау жүргізілді, қоректенудің негізгі элементтері бойынша стрессті диагностикалау үшін Солтүстік Қазақстанның дәнді дақылдары егістіктерінің жай-күйін бағалау үшін ЖҚЗ деректерін өңдеу әдістемелері сыналды.

Статистикалық талдау мәліметтері бойынша өсімдіктің максималды өсу кезеңіндегі азот мәндері мен LAI индекстері арасындағы байланыс анықталды (2023 жылғы 14 шілдедегі деректер), мұнда регрессиялық статистика бойынша R2=0,89. Осы зерттеу аясында LAI индексі ауылшаруашылық дақылдарындағы азот жағдайын диагностикалаудың қолайлы құралы болып табылады.

Алаңдық интерполяция нәтижелері бойынша фосфордың мөлшері 7,24-тен 13,4 мг/кг-ға дейін, калий - 639,6-дан 721,2 мг/кг-ға дейін, азот - 1,28-2,11 зерттелетін өрістер ішінде жоғары екендігі анықталды.

"Лобаново" ЖШС-ның (Имантау кенті) 1700 гектардағы топырақты агрохимиялық зерттеу нәтижелері жердің 60%-ның жылжымалы фосфор мөлшері төмен (11-15 мг/кг), егістіктің 29% - орташа құрамы, 8,3 % - Р2О5 мөлшері өте төмен екенін көрсетті.

Гидролизденетін азот бойынша топырақ негізінен өте төмен азотқа ие (30 мг/кг-нан аз), бұл егістіктің 92% құрайды, ал азот мөлшері аз жерлер 8% (30-40 мг/кг).

2023 жылғы зерттеу нәтижелері осы ғылыми жобаның тақырыбы бойынша 2024-2025 жылдары өсірілген дақылдарды қоректендіру бағдарламаларын әзірлеу және одан әрі зерттеу үшін негіз болып табылады.